Theedoeken aan de ovendeur hangen is in veel huishoudens een gangbare praktijk. Het is handig, ziet er praktisch uit en levert op het eerste gezicht geen gevaar op. Gemakkelijke toegang tot een doek tijdens het koken lijkt misschien een logische beslissing, vooral als je weinig ruimte hebt of je werkplek georganiseerd wilt houden. Maar wat een eenvoudig routinegebaar lijkt, kan weinig duidelijke gevolgen hebben voor de hygiëne in de keuken.
De keukenomgeving zit vol verontreinigingen, vooral bij het hanteren van rauw voedsel, bakken, braden of schoonmaken. Keukendoeken, die voortdurend in contact komen met handen, keukengerei en oppervlakken, kunnen snel een broedplaats voor bacteriën worden als er niet goed mee wordt omgegaan. De plaats waar ze worden neergelegd heeft een directe invloed op de mate waarin ze worden blootgesteld aan vuil, hitte en vocht, drie factoren die hun reinigingsfunctie in gevaar kunnen brengen.
Vooral de deur van de oven heeft te maken met omstandigheden die het een slechte plek maken om textiel op te hangen dat schoon moet worden gehouden. Intermitterende hitte, opgehoopt vet en veelvuldig contact veranderen het in een oppervlak dat micro-organismen kan herbergen en overdragen. In plaats van een onschuldige oplossing te zijn, kan deze gewoonte bijdragen aan het probleem van kruisbesmetting in het hart van de keuken.
Wat is de functie van keukendoeken?
Keukendoeken zijn essentiële en multifunctionele hulpmiddelen in de huiselijke omgeving. Ze worden voor veel verschillende taken gebruikt: afwassen, bestek afdrogen, gemorste vloeistoffen absorberen, handen drogen, oppervlakken afvegen en zelfs voedsel bedekken of hete voorwerpen hanteren. Deze verscheidenheid aan toepassingen is weliswaar praktisch, maar kan een probleem vormen als er geen duidelijk onderscheid wordt gemaakt tussen de doekjes die voor elke functie bedoeld zijn.
Niet alle doekjes zijn hetzelfde, noch zijn ze gemaakt voor hetzelfde doel. Katoenen doekjes zijn bijvoorbeeld sterk absorberend en handig voor het drogen van vaat of handen. Microvezeldoeken staan bekend om hun vermogen om vuil en stof op te vangen, ideaal voor het schoonmaken van oppervlakken. Linnen daarentegen is pluisvrij en heeft de voorkeur voor glaswerk of delicaat keukengerei. Voor een goede keukenhygiëne is het belangrijk dat je weet waar elk type doek voor dient.
Een van de meest voorkomende fouten is om overal dezelfde doek voor te gebruiken. Overschakelen van het afdrogen van handen na het hanteren van rauw voedsel naar het afvegen van de tafel of het afdrogen van een schoon bord kan snel leiden tot kruisbesmetting. Het is daarom aan te raden om verschillende doeken te gebruiken voor verschillende taken en om ze regelmatig te vervangen of te wassen.
Waarom de ovendeur niet de beste plek is om een doekje op te hangen
De ovendeur wordt vaak een regelmatig contactpunt tijdens het koken: we openen en sluiten hem, hanteren hete schalen en raken hem vaak aan zonder onze handen te wassen. Deze herhaling maakt van de handgreep of het oppervlak een potentiële bron van vuil en micro-organismen. Als er doeken aan worden gehangen, worden ze direct blootgesteld aan een gebied dat vet, voedselresten en bacteriën kan bevatten die door de handen zijn overgedragen.
Bovendien, als het doekje over het handvat of de voorkant van de oven hangt, is het vaak gekreukt of in contact met een licht verwarmd oppervlak. Het komt vaak voor dat het urenlang vochtig of gedeeltelijk droog blijft, wat ideale omstandigheden creëert voor bacteriële groei, geurtjes en schimmel.
Door een doek boven de deur te hangen, wordt bovendien het risico op kruisbesmetting vermenigvuldigd: bacteriën op de doek kunnen worden overgedragen op schoon serviesgoed, keukengerei of voedsel. Als die doek vervolgens wordt gebruikt om vaat te drogen of oppervlakken af te vegen, wordt een gevaarlijke cyclus in gang gezet die de voedselveiligheid in gevaar kan brengen.
Er zijn ook fysieke gevaren: een onjuist opgehangen doek kan verstrikt raken, vallen of in de weg zitten bij het openen van de ovendeur. Dit kan leiden tot ongelukken zoals struikelen of brandwonden in kookomgevingen met hete vloeistoffen of zwaar keukengerei.
Relevante onderzoeken en gegevens over keukenhygiëne
Keukenhanddoeken zijn weliswaar essentieel, maar zijn een van de meest vervuilde voorwerpen in de huiselijke omgeving als er niet correct mee wordt omgegaan. Uit een onderzoek van de Universiteit van Mauritius bleek dat 49% van de doeken die een maand lang werden gebruikt , bacteriële groei vertoonden. Tot de aangetroffen bacteriën behoorden E. coli, Staphylococcus aureus en Enterococcus, met een hogere prevalentie in vochtige doeken, in grote huishoudens en in huishoudens waar met rauw vlees werd gewerkt.
E. coli is een bacterie die normaal leeft in de darmen van mensen en dieren; hoewel veel stammen onschadelijk zijn, kunnen sommige ernstige voedselvergiftiging en diarree veroorzaken. Staphylococcus aureus is een bacterie die veel voorkomt op huid en slijmvliezen; als hij zich vermenigvuldigt in voedsel, kan hij gifstoffen produceren die voedselvergiftiging en huidproblemen veroorzaken. Enterococcus is een bacteriegroep die ook deel uitmaakt van de darmflora, maar sommige soorten kunnen urineweginfecties en wonden veroorzaken, wat duidt op besmetting en gezondheidsrisico’s.
Ontvang Juanlu Sanchez’s dagelijkse nieuwsbrief
Evenzo bleek uit een ander onderzoek van onderzoekers van de Universiteit van Arizona dat colibacteriën aanwezig waren in 89 procent van de keukendoeken die uit huishoudens werden verzameld, waarbij ook E. coli werd gedetecteerd in meer dan een kwart. De aanwezigheid van deze bacteriën suggereert dat er problemen kunnen zijn met persoonlijke hygiëne of kruisbesmetting.
Vanuit Europees perspectief heeft het door de EU gefinancierde SafeConsumE-project aangetoond dat veel consumenten zich niet volledig bewust zijn van de risico’s van verkeerd gebruik van textiel in de keuken. Uit het onderzoek blijkt dat veel huishoudens dezelfde doekjes dagenlang hergebruiken zonder ze goed te drogen of te onderscheiden naar het soort gebruik, een praktijk die de blootstelling aan ziekteverwekkers aanzienlijk verhoogt.
