Een hele stad uit het oog verliezen is iets wat gelukkig niet elke dag gebeurt. Maar iedereen die wel eens door het stroomgebied van de rivier de Tinto (Huelva) heeft gelopen, weet dat het terrein meer geheimen heeft dan het laat uitschijnen. Vier decennia geleden slokten de bergen mijnafval de straten, de badhuizen en zelfs het eerste voetbalveld van Spanje op.
Vandaag de dag heeft de ontdekking van goed bewaarde overblijfselen onder de residuen het oude Rio Tinto weer in het nieuws gebracht. En misschien vraag je je bij het lezen van deze regels af welke schatten daar beneden liggen en hoe een plaats met 7.000 inwoners bijna geruisloos kon verdwijnen. Laten we het stap voor stap doen, want het verhaal zit vol data, nostalgie en zelfs een knipoog naar NASA.
Hoe en wanneer werd Rio Tinto begraven?
In 1984 begon het dumpen en uiteindelijk werd de oorspronkelijke stad bedolven onder tonnen materiaal uit de mijn in Huelva. Twee jaar later, in 1986, was er geen zichtbaar spoor meer van de huizen die ooit elektriciteit en badkuipen hadden toen half Spanje nog kaarsen en wastafels had. De gedwongen verhuizing verliep geleidelijk: de buren verhuisden van deur tot deur naar wat nu Minas de Riotinto is en lieten de laatste bewoner van Calle Méndez Núñez achter voor de herinnering.
Met de uitzetting verdween ook het grasveld, waar de Engelsen van de Riotinto Company Limited het voetbal in Spanje introduceerden. Bij gebrek aan tribunes blijft er nu een hyperrealistische maquette van de oude boerderij over, inclusief gemeentebel, die achter slot en grendel wordt bewaard in het oude Casa de Dirección. Daar waakt Fernando Durán, een van de “twee of drie” overlevenden van het oorspronkelijke dorp, over de geschiedenis zodat deze niet gaat roesten.
Waarom fascineert een dorp dat niet meer te zien is opnieuw?
De herontdekking appelleert niet alleen aan nostalgie: onder het stof blijven sporen achter van het eerste milieuprotest van het land en van verdwenen mijndorpen, zoals La Naya, dat ooit een eigen evangelische kerk had en een baanbrekend systeem om fecaal afval om te zetten in mest. Bovendien voegt de plek waar NASA de Curiosity rover testte voordat deze naar Mars werd gestuurd, vanwege de opvallende chemische gelijkenis met de rode planeet, een bijna sciencefiction-ingrediënt toe.
De ontdekking opent dus de deur naar toekomstig archeologisch onderzoek en, wie weet, een nieuwe toeristische attractie voor het gebied. Het is ironisch dat de mijn na tientallen jaren koperproductie nu een andere ader heeft gevonden: de geschiedenis zelf.
Hoe haal je het meeste uit je reis naar Minas de Riotinto?
Het is geen mysterie om je bezoek te plannen, maar het is wel een goed idee om je huiswerk al klaar te hebben. Vandaag de dag telt Minas de Riotinto 3700 inwoners en pulseert het nog steeds op het ritme van de koperexploitatie van Atalaya Mining. Toch zijn er ook buiten de actieve mijn essentiële stops.
- Reis met een toeristentreintje langs de roodachtige bedding van de Tinto-rivier en kijk uit over de overblijfselen van oude dorpen.
- Wandel door Bella Vista, de charmante Engelse wijk uit 1881, en roddel over de eerste biljarttafel in Andalusië.
- Speel golf, law-tennis of cricket op hetzelfde terrein waar de Britten zich vermaakten en vergeet niet een potje voetbal te spelen op de plek waar het in Spanje werd geboren.
- Vraag (met mijnwerkersgeduld) om de sleutel van het Museo del Pueblo om de maquette en de klok van het oude stadhuis te bewonderen.
Neem voor vertrek een pauze in een van de bars in het centrum en proost met een frisdrankje – ze werken hier hard – op een verleden dat weigert ondergronds te gaan. Neem comfortabele schoenen en zonnebescherming mee: het terrein is rotsachtig en de zon van Huelva is onvergeeflijk. Informeer van tevoren naar de dienstregeling van de toeristische treinen en de beschikbaarheid van gidsen; in het hoogseizoen zijn de plaatsen schaars.
Trek tenslotte wat tijd uit voor het interpretatiecentrum van de mijnbouw: je zult begrijpen waarom dit gebied al sinds de Romeinse tijd een magneet is voor metaalzoekers… en begraven verhalen.
