Het Deense parlement heeft donderdag een symbolische stap gezet door een maatregel goed te keuren die de wettelijke pensioenleeftijd voor mensen geboren na 31 december 1970 verhoogt tot 70 jaar. Een veelzeggende beslissing, die een trend weerspiegelt die het hele Europese continent treft: de onstuitbare vergrijzing van de bevolking.
Deze hervorming past in het kader van een mechanisme dat is ingesteld bij een wet van 2006, waarbij de pensioenleeftijd automatisch wordt gekoppeld aan de levensverwachting. Om de vijf jaar wordt op basis van actuele demografische gegevens de pensioenleeftijd opnieuw vastgesteld.
In 2000 gingen Deense werknemers met pensioen op 65-jarige leeftijd. Een kwart eeuw later is deze grens met vijf jaar opgeschoven naar 70 jaar, een nieuwe Europese mijlpaal die tot nu toe nog nooit was bereikt. Tegelijkertijd is de levensverwachting met vier en een half jaar gestegen, wat volgens de autoriteiten deze nieuwe verhoging rechtvaardigt.
Hoewel de leeftijd van 70 jaar nu vastligt voor toekomstige generaties, zijn veel Denen niet van plan om zo lang te blijven werken. Dat geldt ook voor Kirsten Evans, die bij een bank werkt. “70 jaar is veel te oud. Ik wil kunnen genieten van het feit dat ik vele jaren heb gewerkt en nog steeds relatief gezond ben“. Dankzij haar pensioen zou ze kunnen overwegen om eerder met pensioen te gaan, rond de 65 of 66 jaar, zegt ze.
Het Deense model is gebaseerd op een pensioenstelsel met meerdere pijlers: een universele pensioenuitkering, vastgesteld op 7198 kronen (ongeveer 968 euro) in 2025, aangevuld met verplichte en vrijwillige kapitaalopbouwregelingen, waardoor sommigen eerder met pensioen kunnen gaan, afhankelijk van hun loopbaan en hun spaarvermogen.
Volgens de laatste gegevens van de OESO uit 2022 ligt de gemiddelde effectieve pensioenleeftijd in Denemarken rond de 64 jaar. Een veelzeggend cijfer, volgens etnoloog Aske Juul Lassen, die door onze collega’s van AFP werd geïnterviewd: “Ongeveer 80% van de mensen die met pensioen gaan, zou kunnen blijven werken, maar de overige 20% wordt daartoe gedwongen door ziekte of omdat ze geen nieuwe baan kunnen vinden.”
Een Deense verpleegster maakt zich zorgen over haar toekomst. “Ik loop elke dag kilometers. Ik ben bang dat ik over 40, 50 jaar mijn werk niet meer kan doen zoals ik dat nu doe. Ik denk niet dat mijn lichaam dat nog aankan.”
Op weg naar een hervorming van het Deense automatische indexeringssysteem?
De maatregel treedt volledig in werking op 1 januari 2040. Tot die datum wordt de leeftijd om de vijf jaar met een jaar verhoogd.
Zonder wijzigingen in de huidige Deense wetgeving vrezen sommige demografen, etnologen en economen dat de pensioenleeftijd in 2070 74 jaar zal bedragen. De automatische indexering van de pensioenleeftijd zou echter ter discussie kunnen worden gesteld. Premier Mette Frederiksen heeft de deur opengezet voor een ingrijpende hervorming: “Ik geloof niet langer in de relevantie van een puur automatisch mechanisme. Zodra de leeftijd van 70 jaar is bereikt, moet het systeem in zijn geheel worden herzien”, verklaarde de regeringsleider in het Deense dagblad Berlingske.
Andere Europese landen zouden het voorbeeld van Denemarken kunnen volgen. In het najaar van 2024 sprak de Italiaanse minister van Openbaar Bestuur, Paolo Zangrillo, over de mogelijkheid voor ambtenaren om tot hun 70e te blijven werken, als ze dat willen.
