Investeerder en financieel trainer José Luis Díaz legt uit waarom het plannen van een vakantie als vaste uitgave financiële rampen kan voorkomen en hoe je automatisch kunt sparen om van het heden te genieten zonder een hypotheek te leggen op de toekomst.
Naar weinig dingen wordt zo reikhalzend uitgekeken als naar de vakantie. Maar weinig dingen worden met zo weinig vooruitdenken voorbereid. Dat is de paradox waar José Luis Díaz, professioneel belegger en oprichter van de Opciones Call y Put school, die gespecialiseerd is in persoonlijke financiën en training in financiële opties, naar kijkt. Elke zomer genieten duizenden mensen van de zee, de bergen of verre steden… op krediet. Het probleem komt pas later: maanden (zelfs jaren) leningen terugbetalen waarmee een paar dagen van verbreking van de verbinding werd gefinancierd.
“Het plannen van een specifiek vakantiebudget is fundamenteel voor een goed persoonlijk financieel beheer,” zegt hij. “De reden is duidelijk: vakantie is geen optionele uitgave, het is een noodzaak voor ons mentale en fysieke welzijn. Als we ze niet financieel plannen, lopen we het risico dat ze een ‘zwart gat’ worden; ze verhogen onze uitgaven en destabiliseren ons hele jaarbudget”.
Díaz stelt dat vakantie niet langer moet worden gezien als een luxe of een extraatje, maar op dezelfde manier in het jaarbudget moet worden opgenomen als hypotheek, huur of autoverzekering. Dit perspectief verandert alles: het maakt het mogelijk om te anticiperen op de uitgaven, ze op te splitsen en de meest voorkomende fout van allemaal te vermijden: schulden maken om uit te rusten.
“De sleutel is om ze te behandelen als een vaste uitgave. Als je vakantie opneemt in je jaarlijkse financiële planning, kun je de kosten spreiden over 12 maanden, voorkomen dat je schulden maakt en zonder schuldgevoel genieten omdat je het geld al opzij hebt gezet en voor dat doel hebt bestemd,” legt hij uit. Hij maakt het concreet met een eenvoudige richtlijn: “Mijn aanbeveling is om tussen de 5-10% van je jaarinkomen aan vakantie te besteden, afhankelijk van je prioriteiten en financiële situatie. Als je 30.000 euro per jaar verdient, is 1.500-3.000 euro per jaar redelijk.
Het lijkt misschien een kwestie van gezond verstand, maar de gegevens wijzen op iets anders: volgens Díaz, doen 3 van de 10 mensen die op vakantie gaan in Spanje dit door persoonlijke leningen af te sluiten van gemiddeld 6.000 euro die 12-18 maanden duren om terug te betalen. Dit is een te hoge prijs om te betalen voor een paar weken rust.
Geconfronteerd met dit scenario zijn er strategieën die onschuldiger lijken, zoals geld aan jezelf “lenen” met de belofte om het later terug te betalen. Maar ook die werken niet. “Ik raad het helemaal niet aan. Deze strategie is een mentale val die zeer gevaarlijke financiële gewoonten kan creëren”, waarschuwt hij. “Je doorbreekt de discipline van het sparen, je creëert een schuld aan jezelf die het makkelijkst te vergeven is en je schept een heel gevaarlijk precedent. Als je het één keer doet ‘omdat het vakantie is’, wat weerhoudt je er dan van om het voor een duur etentje, een bevlieging of iets anders te doen?”
Dus wat stelt hij voor als realistisch alternatief? Een systeem dat wilskracht uit de vergelijking haalt en sparen automatisch maakt. Zijn favoriete hulpmiddel is het principe “betaal jezelf eerst”. “Zodra je betaald krijgt, laat je 10-15% automatisch overschrijven naar een aparte, moeilijk toegankelijke rekening. De truc is om percentages te gebruiken, geen vaste bedragen, zodat je altijd spaart in verhouding tot wat je verdient”.
Hoe organiseer je je geld en spaar je: Een snelle gids voor persoonlijke financiën en huishoudkunde
Dit systeem maakt sparen niet alleen moeiteloos, maar vermindert ook de financiële stress. “Sparen zou net als financieel ademen moeten zijn, niet iets wat je doet ‘als je geld over hebt’, maar iets wat je doet om met een gerust hart en keuzevrijheid te kunnen leven,” zegt hij. “Het verschil tussen degenen die sparen en degenen die dat niet doen, zit hem in spaarsystemen, niet in wilskracht. Degenen die vertrouwen op onthouden om elke maand te sparen, falen altijd. Maar degenen die het automatiseren, slagen er uiteindelijk wel in.
De beloning gaat verder dan geld. Voor Díaz markeert de spaargewoonte een onzichtbare maar beslissende grens tussen degenen die leven met financiële angst en degenen die genieten van stabiliteit. “Sparen als regel is wat degenen die rustig slapen onderscheidt van degenen die om 3 uur ’s nachts wakker worden en zich zorgen maken over geld. Financiële gezondheid gaat niet over hoeveel je verdient, het gaat over hoe je omgaat met wat je hebt”.
Het is geen kwestie van een hoog inkomen, maar van gewoontes. “Ik heb mensen gezien met een hoog salaris die in stress leven omdat ze alles uitgeven wat er binnenkomt, en anderen met een bescheiden inkomen maar die consequent sparen, leven met een benijdenswaardige gemoedsrust,”, zegt hij. “Sparen geeft je beslissingsbevoegdheid en vrijheid, stelt je in staat om ‘nee’ te zeggen tegen banen die je niet leuk vindt, ‘ja’ tegen kansen die zich voordoen en, bovenal, bevrijdt het je van die constante angst die voortkomt uit het ontbreken van een financieel buffer”.
En wanneer dat sparen een investering wordt, is de verandering radicaal: “Het is het verschil tussen een slaaf van geld zijn of geld voor jou laten werken”.
Maar hoe combineer je de wens om een solide financiële toekomst op te bouwen met de behoefte om van het heden te genieten? Is het mogelijk om alles te hebben? Voor Díaz is de sleutel om ze niet langer als tegengestelde doelen te zien. “Dat is precies de sleutel tot elke goede financiële beslissing: de balans vinden tussen wat me vandaag gelukkig maakt zonder mijn toekomst te schaden,” zegt hij. “Ik behandel vakanties en vrije tijd als legitieme uitgaven binnen mijn jaarlijkse budget, niet als ‘traktaties’ waar ik me later schuldig over kan voelen. Ik besteed een vast percentage van mijn inkomen aan vrije tijd en vakantie, net zoals ik een ander percentage besteed aan langetermijnsparen, zodat de twee doelen naast elkaar bestaan zonder met elkaar te concurreren.
Nogmaals, het belangrijkste is automatisering. Niet improviseren of afhankelijk zijn van de stemming van de maand. “De sleutel is om zowel sparen als het vakantiefonds te automatiseren. Alles automatisch, zodat ik niet met mezelf hoef te onderhandelen”. Hij past ook de regel van proportionaliteit toe: als zijn inkomen stijgt, stijgt ook zijn spaarcapaciteit en zijn vrijetijdsbudget.
Het gaat er niet om sober te leven in de hoop op een betere toekomst, noch om het heden te verbranden zonder aan morgen te denken. “Ik ontneem mezelf het leven niet in de hoop ‘op een dag’ genoeg geld te hebben, maar ik offer mijn toekomst ook niet op voor onmiddellijke genoegens of lege impulsuitgaven,” vat hij samen. “Echte rijkdom ligt in het kunnen genieten van het heden in de wetenschap dat je bouwt aan je toekomst.”
Tot slot, als het tijd is om op vakantie te gaan, is het een andere uitdaging om de uitgaven onder controle te houden zonder overweldigd te raken. Ook hier zijn er technologische hulpmiddelen, hoewel de expert benadrukt dat het hulpmiddelen moeten zijn, geen kettingen. “Technologie moet vereenvoudigen, niet compliceren. Voor vakanties raad ik in het bijzonder Splitwise aan als je in een groep reist, omdat je hiermee uitgaven automatisch kunt verdelen en die lastige discussies over ‘wie is wat aan wie verschuldigd’ kunt vermijden”.
Voor individuele controle noemt hij apps als YNAB of PocketGuard, waarmee je een specifiek budget voor je reis kunt instellen en je kunt waarschuwen wanneer je de limiet nadert. En hier is een eenvoudige truc: activeer realtime bankmeldingen, zodat je weet hoeveel je op een bepaald moment uitgeeft.
En als je liever klassiekers gebruikt? Excel of Google Sheets werken nog steeds. “Je maakt een eenvoudig blad met je vakantiebudget onderverdeeld in categorieën (accommodatie, eten, activiteiten, vervoer) en werkt de werkelijke uitgaven bij. Het belangrijkste is niet de perfecte app, maar om een tool te vinden die je consequent gebruikt en die je echt inzicht geeft in je uitgaven zonder dat het een obsessie wordt die je vakantieplezier verpest.
Want uiteindelijk gaat het er niet alleen om dat je de eindjes aan elkaar kunt knopen, maar ook dat je dat in alle vrijheid kunt doen, zonder angst en met de gemoedsrust van de wetenschap dat je het je kunt veroorloven om te leven… en te rusten.
