De intellectuele groei van kinderen is geen automatisch proces. Naarmate kinderen zich ontwikkelen, speelt cognitieve stimulatie een fundamentele rol in het versterken van belangrijke leervaardigheden. Kinderen slimmer maken hangt niet alleen af van genetica en sociale omstandigheden, maar ook van de prikkels die ze vanaf de kindertijd krijgen.
Het creëren van een omgeving die bevorderlijk is voor het verwerven van mentale vaardigheden zonder onnodige druk is essentieel. Cognitieve stimulatie omvat een reeks oefeningen en dynamieken die functies als geheugen, aandacht, logisch redeneren en probleemoplossing bevorderen. Onder deze hulpmiddelen is er één die bijzonder nuttig is om kinderen slimmer te maken, maar het wordt vaak verwaarloosd in het licht van digitale alternatieven.
Wat is de hobby die kinderen slimmer maakt en die onopgemerkt blijft?
Een van de meest effectieve en onderschatte middelen om kinderen slimmer te maken zijn legpuzzels, ook wel puzzels genoemd. Met dit type spel kunnen verschillende gebieden van de hersenen van het kind tegelijkertijd worden bewerkt, met voordelen die zowel tot uiting komen in de schoolprestaties als in sociale relaties.
Van de belangrijkste voordelen van regelmatig gebruik van puzzels in de kindertijd vallen de volgende op:
- Ze verbeteren het visuele geheugen: door zich de uiteindelijke afbeelding te herinneren, moeten kinderen de juiste stukjes identificeren.
- Concentratie bevorderen: door het aantal stukjes aan te passen aan de leeftijd van het kind wordt frustratie vermeden en kan de aandacht geleidelijk worden getraind.
- Ze ontwikkelen de fijne motoriek: het manipuleren van kleine stukjes helpt om hand- en vingerbewegingen te verfijnen.
- Ze stimuleren de oog-handcoördinatie: het in elkaar zetten van elk onderdeel vereist een direct verband tussen wat wordt gezien en wat wordt gedaan.
- Stimuleert logisch denken en probleemoplossing: kinderen moeten analyseren, vergelijken en beslissen wat de beste strategie is om de puzzel af te maken.
- Ze werken aan frustratietolerantie: als ze een stukje niet goed passen, leren ze met fouten om te gaan en te blijven proberen.
Dit alles gezegd hebbende, gaan de voordelen verder dan de puur academische sfeer. De puzzel fungeert ook als een vorm van rustig vermaak dat stress vermindert, het gevoel van eigenwaarde vergroot als de puzzel klaar is en geduld stimuleert.
Hoe kies je de juiste puzzel voor je kinderen?
De keuze van de puzzel moet worden aangepast aan het ontwikkelingsniveau van het kind. Een hoge moeilijkheidsgraad forceren kan leiden tot demotivatie. Hier zijn enkele richtlijnen:
- Tot twee jaar: puzzels met grote pinnen die gemakkelijk vast te pakken zijn, worden aanbevolen. Het is niet nodig dat het kind ze kan voltooien, maar wel dat hij/zij begint te oefenen met coördinatie en manipulatie.
- Van twee tot drie jaar: puzzels van maximaal acht stukjes. Het is handig om het in elkaar gezette resultaat te laten zien voordat je het uit elkaar haalt en om ze daarbij te begeleiden.
- Van drie tot vier jaar: de complexiteit neemt toe. Tot 20 stukjes kunnen geschikt zijn. Leren met vallen en opstaan staat centraal.
- Van vier tot vijf jaar: meer gevarieerde thema’s worden geïntroduceerd, zoals letters, cijfers, dieren of kaarten. Ze kunnen werken met puzzels van 30 tot 40 stukjes.
In deze periode is er een duidelijke verbetering in het vermogen om vormen en kleuren te herkennen en in de ruimtelijke organisatie.
De cognitieve en sociale vaardigheden die puzzels kunnen stimuleren
De stimulans van puzzels is niet beperkt tot het individuele niveau. Puzzelen in een groep versterkt de sociale vaardigheden: je leert samen te werken, om de beurt te werken en samen beslissingen te nemen. Bovendien versterkt het delen van een gemeenschappelijk doel de emotionele band, vooral tussen broers en zussen en ouders.
Uit een onderzoek dat werd uitgevoerd aan de Universiteit van Chicago onder leiding van Susan Levine in de Verenigde Staten, bleek dat kinderen tussen twee en vier jaar die vaak met puzzels speelden , bij latere tests een hoger ruimtelijk inzicht vertoonden. Dit vermogen is gerelateerd aan complexe taken zoals het lezen van kaarten, geometrie of visuele organisatie van het schrift.
Ander onderzoek, van de Universiteit van Valladolid, concludeerde dat regelmatig gebruik van puzzels cognitieveflexibiliteit bevordert , essentieel voor het aanpassen aan veranderingen, het plannen van acties of het oplossen van onvoorziene gebeurtenissen. Deze vaardigheden zijn een integraal onderdeel van wat wordt beschouwd als functionele intelligentie.
Puzzels zijn geen recente uitvinding, maar hebben een geschiedenis van meer dan twee eeuwen. Het eerste bekende voorbeeld werd gemaakt door de Britse cartograaf John Spilsbury in 1760. Het doel was om het leren van aardrijkskunde te vergemakkelijken door middel van uit hout gesneden kaarten. Na verloop van tijd ontwikkelden ze zich tot complexere vormen en gevarieerde thema’s.
In de 20e eeuw, vooral tijdens de Grote Depressie, werd de “puzzel van de week” populair als een vorm van betaalbaar vermaak. Vandaag de dag blijven ze een gewaardeerd educatief hulpmiddel voor leerkrachten en kinderpsychologen.
